Ladka Shetkari Yojana : विधानसभा निवडणुकीच्या पार्श्वभूमीवर महाराष्ट्रात राजकीय वातावरण तापले असताना मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांनी आज बीड येथे झालेल्या राज्यस्तरीय कृषी महोत्सवात ‘लाडका शेतकरी योजने’ची घोषणा केली. या योजनेंतर्गत राज्यातील शेतकऱ्यांना विविध सवलती आणि आर्थिक मदत दिली जाणार आहे. नुकतीच राज्य सरकारने ‘मुलगी बहीण योजना’ जाहीर केली होती, आता ही महत्त्वाकांक्षी योजना शेतकऱ्यांसाठी जाहीर करण्यात आली आहे.
‘लाडका शेतकरी योजने’अंतर्गत सोयाबीन आणि कापूस पिकवणाऱ्या शेतकऱ्यांना हेक्टरी 5 हजार रुपयांची मदत दिली जाणार आहे. ही मदत जास्तीत जास्त २ हेक्टरपर्यंत मर्यादित राहणार असून त्यासाठी शेतकऱ्यांच्या सातबारावर संबंधित पिकांच्या नोंदी असणे आवश्यक आहे. विशेष म्हणजे या योजनेसाठी ई-पीक तपासणीची अट शिथिल करण्यात आली आहे, जेणेकरून अधिकाधिक शेतकऱ्यांना या योजनेचा लाभ घेता येईल.
शेतकऱ्यांसाठी आणखी एक महत्त्वाची घोषणा म्हणजे कृषी पंपांची वीजबिल माफ करण्याचा निर्णय. विरोधकांनी उपस्थित केलेल्या थकबाकीच्या मुद्द्यावर मुख्यमंत्र्यांनी स्पष्ट केले की, यापुढे सरकार वीजबिल कधी जमा करणार नाही, पूर्वीच्या थकबाकीचा प्रश्नच उद्भवत नाही. याशिवाय ‘मॅगेल अया शेतले’ आणि ‘मॅगेल अया सोलर’ योजनांचाही या पॅकेजमध्ये समावेश करण्यात आला आहे.
शेतकऱ्यांच्या मालाला योग्य बाजारभाव मिळावा यासाठी केंद्र सरकारशी चर्चा करण्याचे आश्वासनही मुख्यमंत्री शिंदे यांनी दिले आहे. सोयाबीन आणि कापसाला चांगला भाव मिळावा यासाठी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी आणि कृषिमंत्री शिवराजसिंह चौहान यांच्याकडे विशेष मागणी करणार असल्याचे त्यांनी सांगितले.
विधानसभा निवडणुकीच्या पार्श्वभूमीवर राज्यात सर्वच राजकीय पक्षांचे दौरे वाढले असून, विविध कल्याणकारी योजना जाहीर केल्या जात आहेत. काही दिवसांपूर्वी जाहीर झालेल्या ‘बालिका बहिण योजने’बाबत सत्ताधारी आणि विरोधकांमध्ये जोरदार वादावादी सुरू आहे. या पार्श्वभूमीवर ‘लाडका शेतकरी योजना’ ही शेतकऱ्यांच्या कल्याणासाठी उचललेले महत्त्वाचे पाऊल मानले जात आहे.
राज्यातील शेतकऱ्यांसमोर अनेक आव्हाने आहेत. अनियमित पाऊस, नैसर्गिक आपत्ती, कर्जबाजारीपणा, शेतमालाला रास्त भाव न मिळणे अशा अनेक समस्या शेतकऱ्यांना भेडसावत आहेत. अशा स्थितीत ‘लाडका शेतकरी योजना’ शेतकऱ्यांना दिलासा देणारी ठरू शकते. विशेषत: वीज बिल माफी आणि हेक्टरी 5 हजार रुपयांची मदत यामुळे शेतकऱ्यांना मोठी मदत होणार आहे.
सरकारने जाहीर केलेल्या या योजनेचे स्वागत करताना काही महत्त्वाचे मुद्दे विचारात घेणे आवश्यक आहे. योजनेची अंमलबजावणी कशी होणार, निधीची उपलब्धता, लाभार्थी निवड प्रक्रिया, योजनेचा कालावधी याबाबत स्पष्टता असावी. याव्यतिरिक्त, दुष्काळी भागातील शेतकरी, अल्पभूधारक शेतकरी, महिला शेतकरी यांच्यासाठी विशेष तरतुदींची आवश्यकता असू शकते.
‘लाडका शेतकरी योजने’सोबतच शेतकऱ्यांना आधुनिक कृषी तंत्रज्ञान, सिंचन सुविधा, कृषी प्रक्रिया उद्योग, शेतीमालाच्या विपणनासाठी पायाभूत सुविधा यासारख्या दीर्घकालीन उपाययोजनांचीही गरज आहे. या सर्व बाबींचा समावेश असलेले सर्वसमावेशक कृषी धोरण शेतकऱ्यांचे जीवनमान सुधारण्यास मदत करेल.
निवडणुकीच्या पार्श्वभूमीवर जाहीर करण्यात आलेल्या या योजनेच्या अंमलबजावणीकडे सर्वांचे लक्ष राहणार आहे. या योजनेचा लाभ शेतकऱ्यांपर्यंत पोहोचवण्यासाठी पारदर्शक यंत्रणा आणि कार्यक्षम प्रशासकीय यंत्रणा आवश्यक आहे. योजनेच्या अंमलबजावणीवर सातत्याने लक्ष ठेवणे आणि आवश्यक ते बदल करणे देखील महत्त्वाचे ठरेल.
एकूणच ‘लाडका शेतकरी योजने’कडे महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाचे पाऊल म्हणून पाहिले जात आहे. या योजनेच्या माध्यमातून शेतकऱ्यांना आर्थिक मदत, वीज बिल माफी व इतर फायदे मिळणार आहेत. मात्र, या योजनेची यशस्वी अंमलबजावणी करून शेतकऱ्यांना लाभ मिळवून देणे हे मोठे आव्हान असणार आहे.